TÜRK-İSLAM TARİHİ
TÜRK-İSLAM TARİHİ
İlk Müslüman Türk Devletleri
Karahanlılar
(840-1212)
İlk Müslüman Türk devletidir. Karluk-Basmil ve Çiğil boyları tarafından kurulmuştur.
Kurucusu Bilge Kadir Han’dır. Başkenti Karabalgasun’dur. İlk Türk İslam eserlerini ortaya
koydular. Resmi dilleri Türkçedir. İlk Müslüman hükümdarı Satuk Buğra Han’dır.
Karahıtay ve Harzemşahlar tarafından yıkıldılar.
Gazneliler
(963-1187)
Başkentleri Gazne olduğundan bu devlete Gazneliler denilmiştir. Kurucusu Alp Tekin’dir.
En güçlü hükümdarı Gazneli Mahmut’tur. Gazneli Mahmut, Hindistan’a 17 sefer
düzenleyerek bölgenin Müslümanlaşmasını sağlamıştır. Abbasi halifesine yardım
ettiğinden kendisine sultan ünvanı verildi. Yerine Mesut geçti. Fakat Dandanakan
savaşında (1040) B.Selçuklular’a yenilince devlet zayıfladı.
Tulunoğulları
(868-905)
Mısır’da kurulan ilk Türk-İslam devletidir. Abbasilere karşı isyan eden Tulunoğlu Ahmet
tarafından kurulmuştur. Abbasiler tarafından yıkılmıştır.
İhşitler
(Akşitler)
935-969
Mısır’da kurulan ikinci Türk-İslam devletidir. Kurucusu Muhammed Togaç’tır. Hicaz’a
egemen olan ilk Türk devletidir.
Diğer Türk ve Müslüman Devletler
Fatimiler
(910-1171)
Peygamberimizin kızı hz. Fatma’nın soyundan geldiklerinden bunlara Fatimiler
denilmektedir. Tunus’ta kuruldu. Daha sonra İhşitleri yıkarak Mısır’a egemen oldular. Bir
Şii-Arap devletidir. Şiiliği yaymaya çalıştılar. Kendilerini Halife ilan ettiler. Eyyubiler
tarafından yıkıldılar.
Eyyubiler
(1171-1250)
Selahattin Eyyubi tarafından Mısır’da kurulan bir Türk-İslam devletidir. 1187 Hıttın
savaşında Haçlılar’ı yenerek Kudüs’ü aldılar. Bu olay, lll. Haçlı seferine neden oldu. Bu
savaşta da haçlıları yendiler.
Memlükler
(Kölemenler)
1250-1517
Mısır’da kurulan son Türk – İslam devletidir. Eyyubileri yıkarak kurulmuştur. Kurucusu
Ayberg’tir. Abbasiler yıkılınca halifelik Kölemenlere geçti. Moğolları Ayncalut ve Elbistan
savaşlarında yenerek İslam dünyasını korudular. Resmi dilleri Türkçe’dir. Osmanlılar
tarafından yıkılmıştır.
Harzemşahlar
(1097-1231)
Başkenti Gürgenç’tir. B. Selçuklulara bağlı bir atabeylik olarak kuruldu. Moğollarla
savaşarak İslam dünyasını Moğol tehlikesine karşı korudular. Moğollarla İslam dünyası
arasında tampon devlet oldular. 1231 Yassıçemen savaşında A.Selçuklular’a yenilince
zayıfladılar ve Moğol denetimine girdiler.
Büveyhiler
(932-1062)
İran’da Emirulumera olarak kurulan bir Şii-İranlı devlettir. Abbasileri denetimleri altına
aldıklarından bu devletin zayıflamasına neden oldular. Abbasiler, bunların baskısından
kurtulmak için Selçuklulardan yardım istediler. Selçuklular bu devlete son verdiler.
Samanoğulları
(895-1005)
Horasan ve Maveraünnehir’de kurulmuş olan bir İranlı Sünni devlettir. Türklerin ve
Ortaasya’nın Müslümanlaşmasını sağladılar. Gazneli ve Karahan ittifakı sonucu yıkıldılar.
Safeviler
(1502-1736)
İranda kurulan bir Şii İranlı devlettir. Doğu Anadolu’da Şiiliği yaymak istediğinden
Osmanlılarla karşı karşıya gelmiş ve yapılan savaşları kaybetmiştir. Kurucusu Şah
İsmail’dir.
Karakoyunlar
(1380-1469)
İlhanlı devletinin yıkılması üzerine Erbil ve Nahçıvanda kurulan bir Türk – İslam devletidir.
Timur’a yenilince Osmanlılardan yardım istediler. Bunun üzerine Ankara savaşı yapıldı.
Akkoyunlular tarafından yıkıldılar.
(1370-1502)
Diyarbakır ve Çevresinde bulunan Oğuz Türkleri tarafından kuruldu. En tanınmış
hükümdarı Uzun Hasan’dır. Fatihle yaptıkları Otlukbeli savaşını kaybedince zayıfladılar.
Şah İsmail tarafından yıkıldı.
Moğol
İmparatorluğu
(1206-1227)
Cengiz Han (Timuçin) Moğolistan’da kuruldu. Çin, Orta Asya, Rusya ve İslam dünyasını
elegeçirdi. Bütün Türkleri üçüncü ve son kez tek bir bayrak altında topladılar. Moğollar,
Uygurlar tarafından Türkleştiler. Cengiz han’ın ölümü üzerine devlet dörde ayrıldı.
1- Altonordu Devleti: Bugünkü Rusya ve karadenizin kuzeyinde kuruldu. Müslüman
oldular.
2- Çağatay Devleti: Türkistan ve Afganistan’da kuruldu. Müslüman oldular.
3- İlhanlılar: İran, Irak, Azerbeycan ve Anadolu’da kuruldu. Müslüman oldular.
4- Kubilay Hanlığı: Çin’de kuruldular. Zamanla milli benliklerini yitirerek
Çinlileştiler.
Timur
İmparatorluğu
(1370-1507)
Timur tarafından Çağatay devletini yıkarak kuruldu. Ankara savaşında Osmanlıları yenerek
Batıdaki fetihlerin gecikmesine neden oldu. Altınordu devletinin parçalanmasına neden
oldu. Bunun üzerine Ruslar bağımsızlaşarak zamanla bütün Türkleri tehdit eden bir güç
haline geldi. Timur devleti yıkılınca bir çok küçük devlet kuruldu.
Babur
İmparatorluğu
(1526-1858)
Timur’un torunu Babur Şah tarafından Hindistan’da kuruldu. Hindistan’da kurulan son Türk
devletidir. En önemli eserleri Taç Mahal’dır. İngilizlerin sömürgecilik faaliyetleri sonucu
yıkıldı.
