İran Medeniyeti
İran Medeniyeti
Medler
(715-550)
• Önceleri Asurlar’ın egemenliğinde kaldılar. Daha sonra bağımsız oldular.
• Babillerle birleşerek 612 yılında Asurları yıktılar. Lidya’yı yendiler
• Persler tarafından yıkılmışlardır.
Persler
(MÖ: 559-330)
• Medler’i yıkarak kuruldu. Anadolu, Mezopotamya ve Mısır’ı aldı. İskit ve
Yunanlılarla savaşmışlardır.Persler’in batıya ilerlemesini Yunanlılar durdurmuştur.
• Büyük İskender, Gavgamela savaşında Persleri yenerek bu devlete son verdi.
• Persler; ülkeyi eyaletlere (Satraplık) ayırarak, her Satraplığın başına bir vali
(Satrap) tayin ettiler. Dünyada ilk eyalet sistemini ve posta teşkilatını kurdular. Kral
yolunu onardılar.
• Ateşperestte denilen Mecusilik (Zerdüş) dinine inandılar. Bu dinde iyilik ve kötülük
tanrıları olmak üzere iki tanrı bulunmaktadır.
Anadolu Uygarlıkları
Hitit (Eti)
MÖ:2000-
700
- Anadolu’nun ilk siyasal birliği ve merkezi yönetimi sağladılar.
- Tavananna adı verilen kraliçe devlet yönetiminde söz sahibidir.
- Kralın yetkilerini sınırlayan Pankuş adlı meclisleri vardı. Tarihteki ilk meclistir.
- Anal adlı ilk tarih yazıcılığı yapıldı. Tanrılara sunulan yıllıklardan oluşmaktadır.
- Civi ve Hiyeroglif yazısını kullandılar. Tarihte ilk aile hukukunu yapmışlardır.
- Hitit dini çok tanrılıydı. Bin tanrılı ülke adı verilmiştir.
- Mimaride, heykelcilik ve kabartmacılıkta ileri gitmişlerdir. Destanları Kumbarti’dir
- İlk yazılı antlaşma olan Kadeş’i yaptılar.
Frigler
MÖ:1200-
676
- Başlıca geçim kaynakları tarım ve hayvancılıktır. Tarım ile ilgili ilk kanunları yaptılar.
- Tiftik keçisi kılından yaptıkları Tapates adlı halı ve kilimleri ünlüdür.
- Fenike alfabesini kullanmışlardır. En ünlü tanrıları tarım tanrısı Kibele’dir.
- En önemli eserleri Midas mezarı ve tapınağıdır. Krallarına Midas denir.
- Kuyumculuk ve ticarette ilerlemişlerdir.
Lidyalılar
MÖ:1200-
547
- İlk parayı buldular. (MÖ: 700) Paranın bulunması üzerine ticaret gelişti. Takas sona erdi.
- Efes’den Asurların başkenti Ninova’ya kadar uzanan tarihi kral yolunu yaptılar.
- Altın ve Mücevher işlemeciliğinde ileri gittiler. Fenike alfabesini kullandılar.
- Orduya pek önem vermediklerinden paralı askerler kullandılar. Buda yıkılmalarına neden
oldu.
- İlk sigortacılık örneği görülmüştür. Filozof ve şairlere devlet tarafından maaş
bağlanmıştır.
İyonlar
MÖ:1200-
545
- Dorların önünden kaçarak batı Anadolu sahillerine gelen Akalar tarafından şehir
devletleri halinde kuruldu. Deniz koloniciliğinde ileri gittiler.
- Doğu kültürünü batıya taşımışlardır. Fenike alfabesini kullanmışlardır.
- Bilimsel anlamdaki ilk tarih çalışmasını yapmışlardır.
- Bilim ve felsefede ileri gitmişlerdir. Mimaride ion nizamını buldular.
Urartular
MÖ: 900-
600
- Ülke illere bölünmüş, bu illere merkezden atanan valiler gönderilmektedir.
- Anadolu’da madencilik ve kanal yapımında ileri gitmişlerdir.
- En önemli tanrıları savaş tanrısı Haldi’dir. Ölümden sonraki hayata inandıklarından
mezara ölülerin eşyalarını da koymaktadırlar.
- Çivi ve Hiyeroglif yazısını kullanmışlardır.
Asya Uygarlıkları
Çin Med. • İpek ticareti sayesinde ipek yolu oluştu. Çivi yazısını kullandılar.
• Barut, pusula, kağıt, matbaa ve mürekkebi ilk defa buldular.
• Sülaleler şeklinde yönetildiler. Türk ordusunu örnek aldılar.
• Tapınak ve saray yapımında ileri gitmişlerdir. Türklere karşı Çin seddini yapmışlardır.
• Milli dinleri Kanfiçyüs ve Tao’dur. Budizm de Çinde geniş bir taraftar bulmuştur.
Hint Med. • Halk sınıflara ayrılmıştır. (Kast sistemi) Sınıf ayrılığı, hint ulusu oluşmasını engelledi
ve istilaya uğramalarına neden oldu.
• Dinleri; Hinduizm, Budizm, Brahmanizm ve Veda’dır.
• Baharat ihracatı sonucu baharat yolu ortaya çıktı.
